İlişki Bağımlılığından Nasıl Kurtulurum?
İlişki bağımlılığı, bireyin diğer kişiye duygusal anlamda aşırı derecede bağlı hale gelmesi ve bu bağlanmanın, kendi benliğini ya da yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilecek bir seviyeye ulaşmasıyla tanımlanır. Bu durum, sıklıkla kişinin erken dönem yaşam deneyimlerinden kaynaklanan temel bağlanma yaralarıyla bağlantılıdır.
Bu yazıda İlişki bağımlılığının ne olduğuna, hangi sebeplerle ortaya çıktığına, şema terapi perspektifiyle nasıl ele alınabileceğine ve bu durumdan kurtulma yollarına derinlemesine bakacağız.
İlişki Bağımlılığı Nedir?
İlişki bağımlılığı, bireyin bir ilişkide kısıtlayıcı ya da zararlı bir bağlılık düzeyi oluşturmasıyla karakterize edilir. Bağımlı birey, ilişkideki partnerinin onayı, sevgisi ve varlığı olmadan kendini değerli ya da tamamlanmış hissedemez. Bu durum zamanla bireyin kendi kimliğini kaybetmesine, içsel çatışmalara ve ilişki dışında yaşam alanlarının ihmal edilmesine yol açabilir.
İlişki bağımlılığı, sıklıkla aşırı fedakarlık, kişisel sınırların ihmal edilmesi, kaybetme korkusuyla kontrol davranışları ve partnerin mutluluğuna aşırı odaklanma gibi belirtilerle ortaya çıkar. Peki, bireyler neden bu kadar bağlı hale gelir?
İlişki Bağımlılığının Kökenleri: Şema Terapisi Perspektifi
Şema terapi, ilişki bağımlılığını anlamamızda çok önemli bir model sunar. Bu yaklaşıma göre, ilişki bağımlılığı, erken yaşam deneyimleri sonucu oluşan “şemalar” (yani bireyin dünyayı, kendini ve diğerlerini algılama biçimi) ile yakından ilişkilidir.
Bazı temel şemalar ilişki bağımlılığına zemin hazırlayabilir:
1. Terk Edilmişlik ve Kararsızlık Şemaları:
Bu şemaya sahip bireyler, sevgi kaynaklarının bir gün kendilerini terk edeceğine dair derin bir korku taşır. Partnerlerinden ayrı kalma düşüncesi bile yoğun kaygı ve kontrol davranışlarına sebep olabilir.
2. Kendi Kendine Yetmezlik/ Başarısızlık Şemaları:
Bu şema, bireyin tek başına yetersiz olduğuna inanmasına yol açar. Bu inanç, bireyi ilişkilerde aşırı bağlı hale getirerek partnerine olan ihtiyacını abartmasına sebep olabilir.
3. Kusurluluk/Utanan Kendi Şemaları:
Bu bireyler, değersizlik hissi nedeniyle, partnerlerinin sevgisini kaybetmemek için kısıtlayıcı ya da zarar verici bir ilişkiye bile razı olabilirler.
4. Bağımlılık/İşlevsizlik Şemaları:
Başkalarına aşırı bağımlı hissetmek, bu şemanın etkilerinden biridir. Birey, partnerinden destek almadan kendini yetersiz ve yönlendirilmemiş hisseder.
İlişki Bağımlılığının Belirtileri
Bir ilişkinin bağımlı bir dönemeçe girdiğini anlamanızı kolaylaştıracak belirtiler vardır. Bu belirtiler şunlar olabilir:
- Ayrı kalma korkusu: Partnerinizden uzaklaşma ya da ilişkinin bitmesi fikri yoğun kaygı yaratıyorsa...
- Kendi sınırlarınızı ihmal etme: Kendi isteklerinizi ve ihtiyaçlarınızı sürekli olarak partnerinizinkilerle örtüştürmeye çalışıyorsanız...
- Kontrol davranışları: Partnerinizin hareketlerini sürekli kontrol etme ihtiyacı hissediyorsanız...
- Aşırı fedakarlık: Kendinizi sürekli bir şekilde karşı tarafı memnun etmeye adıyorsanız...
- Bağımlı kararlar: Partneriniz olmadan en küçük kararlarınızı bile veremiyorsanız...
Bu belirtiler, bağımlılık şemalarının ilişkide kendini göstermesiyle ilgili olabilir.
İlişki Bağımlılığından Kurtulma Yolları
Şema terapi, ilişki bağımlılığından kurtulmak için etkili bir yaklaşım sunar. Bu terapi modeli, bireyin erken dönemde oluşmuş şemalarını fark etmesini ve bu şemaların bugünki davranışlarını nasıl etkilediğini anlamasını sağlar.
1. Farkındalık Kazanma
İlk adım, bağımlılık davranışlarınızın kaynağını anlamaktır. Bu noktada bir uzman yardımıyla hangi şemaların aktif olduğunu ve bunların hangi erken dönem deneyimlerden kaynaklandığını keşfetmek çok değerlidir.
2. Alternatif Başa Çıkma Yolları Geliştirme
İlişkide bağımlı davranışlar sergilemek yerine, kendi değerinizi ve bağımsızlığınızı fark etmeye odaklanabilirsiniz.
3. Sınır Koyma
Sağlıklı ilişkiler, sağlıklı sınırlara dayanır. Partnerinizle olan ilişkinizde kendi sınırlarınızı belirlemek ve bunlara sadık kalmak önemlidir.
4. Kendi Kendine Yetebilme Becerisi Geliştirme
Bağımlılık hissinin ötesine geçebilmek için, kendinize ve yeteneklerinize güvenmeyi öğrenmeniz gerekir. Bu noktada küçük adımlar atarak bağımsız kararlar almak önemlidir.
İlişki bağımlılığı, çözülebilir bir problemdir. Ancak bu yolculukta bireyin farkındalık kazanması, eski yaralarını iyileştirmesi ve yeni başa çıkma stratejileri geliştirmesi gerekir. Wellopta’nın klinik psikologları, bu süreçte yanınızda olmaya ve sizi desteklemeye hazırdır.
Wellopta online psikologları ile üretsiz ön görüşme yapmak için kayıt olabilirsiniz.
